Windows’un güçlü ama tehlikeli kayıt düzenleyicisi ile çalışmak Eğer bu dosyaları normal bir metin düzenleyicisi ile açmak isterseniz karşınıza sadece karmakarışık ve tanımlanamayan işaretler çıkacaktır. Kayıt veritabanının özel görüntüleme biçimine ise sadece Windows tarafından özel olarak geliştirilmiş düzenleyici ile ulaşabilirsiniz. Ancak bu araç, hatalı kullanımlarda gerçekten Windows için tehlike oluşturabileceğinden Microsoft tarafından gözlerden saklanmıştır. Dolayısıyla çalıştırmak için “Başlat”menüsünden “Çalıştır...”ı kullanmanız gerekecektir. Karşınıza çıkacak Alana Windows 9x/ME için regedit, Windows NT/2000 için ise regedit32 yazın ve “Tamam” tuşuna tıklayın. Bu düzenleyicinin yapısının Windows Gezgini”ne büyük benzerlik gösterdiğini hemen fark edeceksiniz. Burada pencere iki bölümden oluşur. Sol pencerede kayıtların ana sütunu ve sağ pencerede ise bir kayda ait olan daha doğrusu alt bölümlere ait olan verileri görebilirsiniz.Windows terminolojisinde bu bölümler “Anahtar” olarak adlandırılırlar. Bu tür bir anahtarın önünde yer alan artı işaretine tıklayarak diğer alt anahtarlara ulaşabilirsiniz. Böylelikle kompleks bir yapıya sahip kayıt veritabanının temellerine ulaşabilir ve kayıtları silip yenilerini de ekleyebilirsiniz. Örnek olarak Windows’a önceden girdiğiniz kullanıcı adını değiştirmek aşağıdaki adımları izleyerek gerçekleştirilebilir: 1. Önce yukarıda anlatıldığı gibi Kayıt düzenleyicisini başlatın. 2. Daha sonra sırasıyla “HKEY_LOCAL_MACHINE” ana anahtarı altında yer alan “Software”, “Microsoft” ve son olarak da “Windows” anahtarlarının önündeki artı işaretine tıklayın. 3. Fare ile “Current Version” anahtarına tıklayın. 4. Gezginin sağ enceresinde “RegisteredOwner” tanımını arayın. Burada Windows’un başlatılması sırasında tanımladığınız adı bulacaksınız. 5. Bu adın üzerine çift tıkladığınızda küçük bir pencere açılır. Bu penceredeki alana yeni adı girebilirsiniz. Kayıt düzenleyici ile çalışırken her zaman bir işlemi yapmadan önce 2 kere düşünün. Çünkü burada yapılacak hatalar oldukça tehlikelidir ve kayıt düzenleyicide bir işlemi gerçekleştirdiyseniz bir daha geriye dönüş yoktur. Bu da yanlışlıkla bir anahtar sildiğinizde artık onu ömür boyu unutabilirsiniz anlamına gelir. Düzenleme yaparken de her şey eski kayıtlar üzerine zamanlı olarak yazılır. Dolayısıyla bir hata durumunda eskisini geri yükleme gibi bir şansınız hiç yoktur. Son olarak hiçbir zaman da bir yanlış yaptığınızı anlama şansınız yoktur. Kayıt düzenleyici bu konuda hiçbir uyarı vermez. Sonuçları görmek için tek şans bilgisayarı baştan başlatmaktır. Ancak bu durumda da eğer daha önce yaptığınız giriş hatalı ise system bir daha açılmayabilir 3. Kayıt içinde aradığınız anahtara hızlı bir şekilde ulaşılması Bilgisayarınıza kurmuş olduğunuz yazılımla ya da Windows ile ilgili bir özelliği değiştirmek için kullanacağınız anahtarın registry içindeki tam yerini bilmiyorsanız aratıp kolayca ulaşabilirsiniz. Ancak özellikle yavaş bir sisteme sahipseniz bu arama işlemi oldukça da uzun zaman alabilir. Ayrıca değiştirmeden önce bulduğunuz anahtarın aradığınız olup olmadığına da iyice emin olmanız gerekir. Arama yapabilmek için kayıt editörünü çalıştırdıktan sonra Düzen menüsünden Bul seçeneğine tıklayın. (Ctrl - F kısa yolunu da kullanabilirsiniz). Açılacak pencerede Aranan alanına aradığınız anahtar kelimeyi girin. Bakılacaklar kısmında ise aramanın nerede gerçekleştirilmesini istiyorsanız o seçenekleri işaretleyin. Daha sonra da Sonrakini Bul tuşuna basarak aramayı başlatın. Aradığınız sonuca ulaştıktan sonra, başka benzer anahtar olup olmadığını kontrol etmek için ise yine Düzen menüsüne ulaşıp bu sefer Sonrakini Bul seçeneğini seçebilir ya da F3 kısa yol tuşunu kullanabilirsiniz. Örneğin bilgisayarınızda daha önceden yüklü bir yazılımı bilgisayarınızdan kaldırıp, ilgili tüm parçalarını da sildiğinizi farz edin. Ancak bilgisayarınızı buna rağmen ilgili referansların hale registry’de yer aldığını iddia ediyor ve hata veriyor. Üstelik bu kaydın registry’nin neresinde olduğunu da bilmiyorsunuz. İşte bu durumda registry’de programın ismi ile ilgili aramalar yapıp ilgili anahtarları bulup silmeyi deneyebilirsiniz.Eğer bulduğunuz sağ tarafta yer alan bir anahtar ya da bir değer ise güvenle silebilirsiniz. Tabi ki bu işlemi yapmadan önce kaydın bir yedeğini almayı unutmayın. Ayrıca çok fazla değer silmeden önce arada bilgisayarı baştan başlatıp sorunun giderilip giderilmediğini kontrol etmekte de fayda olacaktır. Eğer problem daha da büyüdüyse yedeğinden registry’yi geri yükleyip başka bir anahtarı silmeyi deneyin. 4. Kayıt dosyasının çalışmasında sorunlar ile karşılaştığınızda ve bu yüzden zor durumda kaldığınızda bu güvenlik kopyalarından birini geri yüklemek için bilgisayarınızı DOS kipinde başlatmanız gerekir. Windows 95 ve 98 sistemlerinde bunu “Başlat” ve “Bilgisayarı Kapat” menülerinden gerçekleştirebilirsiniz. Ancak Windows Me sürümünde açılış disketine ihtiyacınız olacak. DOS-Prompt karşınıza geldiğinde scanreg /restore yazın. ªimdi karşınıza Windows’da yer alan güvenlik kaydından seçim yapacağınız bir ekran gelir. Yeni kayıt veritabanını oluşturacağınız güvenliği seçin. Eğer Kayıt Düzenleyicisinde bir kayıt dosyası kaydettiyseniz bunu aynı şekilde geri alabilirsiniz. Yukarıda anlatıldığı gibi Windows’un “Kayıt Düzenleyicisi”ni çalıştırın ve “Kayıt” menüsünden “Kayıt Dosyası Al”ı seçin. Dosyayı kaydettiğiniz klasörü ve dosya adını belirterek kayıt dosyasını Registry’ye geri almış olursunuz. 5. Sistem performansının artırılması için kayıt dosyasının düzenlenmesi Kayıtta saklanan verilerin artışı dosya boyutunun artmasını da beraberinde getirir. Bilgisayarınıza kurduğunuz ek donanımlar, yazılımlar ve sürücüler arkanızda kalan veriler ile iz bırakırlar. Gerektiği gibi yerine getirilen bir program kaldırma işlemi sonucunda gereksiz duruma gelen kayıtlar silinir ancak yanlış gerçekleştirilen bir program kaldırma sonucunda veri çöplüğü oluşacaktır. Bu gereksiz kayıtların aranıp bulunması ve kayıt düzenleyicisi yardımıyla silinmesi çok zahmetli bir işlemdir. Ancak tüm bunlar özellikle bu işlem için hazırlanmış yazılımlar ile kolay ve hızlı bir biçimde gerçekleştirilebilir. Internet üzerinde Registry Cleaner (Kayıt düzenleyiciler) başlığı altında bu tür ücretsiz Freeware ve ücretli Shareware olmak üzere sayısız programa ulaşmak da mümkündür. Bazı programlar gereksiz kayıtların otomatik olarak silinmesinin yanı sıra kayıt dosyanın daha konforlu düzenlenmesi için ek fonksiyonlar da sunuyorlar. Bazı programlar ise kayıt veritabanını baştan oluşturabiliyorlar. Tabi ki bu tür programlar çok işlevli olmaları sayesinde de bir üstünlük sağlıyorlar. Kayıt dosyasını baştan oluşturmak için isterseniz Windows’un dahili araçlarına da başvurabilirsiniz. Windows 95’de kayıt Düzenleyicisini çalıştırın ve kayıt veritabanını kaydedin. Daha sonra sistemi DOS kipinde başlatın. Komut satırında regedit /c ve ardından da kayıt dosyasının yerini, klasörünü ve dosya adını yazın. Windows 98’de ise “Başlat” menüsünden “Bilgisayarı Kapat” a tıklayın. Daha sonra “MS-DOS kipinde başlat”ı seçin. Klasik DOS komut satırına düştüğünüzde scanreg /fix yazıp Enter’a basın. Windows Me’de de sisteminde DOS kipi bulunmadığı için açılış disketi kullanmanız gerekecektir. Daha sonraki işlemler ise Windows 98’deki gibi gerçekleştirilir. Birazdan tanıtacağımız Registry-Cleaner’ların ise Windows ortamında çalışması gibi bir avantajı vardır ve Undo seçenekleri ile daha güvenlidirler. Ancak yine de tekrar dikkatli olmanızı tavsiye ediyoruz. Her türlü güvenlik tedbirini almadan işlemlere başlamayın. 6.Program Ekle/Kaldır listesini temizlemek: Program Ekle/Kaldır özelliğini kullanarak kurulu bir programı kaldırmanıza ve sabit diskten tüm bileşenleri silmenize rağmen bazen sadece ismi listede kalabilir ve programı yeniden kurmanızı engelleyebilir. Bu durumda registry içindeki HKEY_LOCAL_MACHINE/SOFTWARE/ Microsoft/Windows/CurrentVersion/ Uninstall anahtarına başvurmanız gerekir. Burada yer alan programlardan istediğinizi silebilirsiniz. Ancak bu işlem sadece listedeki ismi silecek ve asıl programlara dokunmayacaktır. Run menüsünde istenmeyen programlar: Kurduğunuz çoğu program işletim sisteminin her başlatıldığında hafızaya yüklenmek isteyebilir. Bu yüzden de kendini Run menüsüne yazar. Ancak bu sayı artıkça açılış da gecikecektir. Açılışta istemediğiniz programları silmek için once regedit altından HKEY_LOCAL_MACHINE / SOFTWARE / Microsoft / Windows / CurrentVersion altındaki Run ve RunServices anahtarları altında bulabilirsiniz. Daha sonra bulunan bu anahtar altındaki istenmeyen programları kaldırın. Artık Windows’u baştan başlatabilirsiniz.